Jan Matoušek
Zamek Grabštejn, po raz pierwszy wzmiankowany w źródłach w 1286 roku, był założony pod obecnie funkcjonującą nazwą przez ród Doninów, którzy jako burgrabiowie Rzeszy, a wówczas hrabiowie Rzeszy jako jedyni mogli nadać zamkowi nazwę Grafenstein (zamek hrabiowski). Jak pisze kronikarz Neplach, w miejscu Grabštejna miał stać starszy zamek o nazwie Ulsytz, należący do jakiegoś czeskiego możnowładcy. Doninovie zdobyli tę posiadłość lenną w drugiej połowie XIII wieku, gdy w Czechach schronili się przed gniewem biskupa z Miśni. Z tego bardzo rozczłonkowanego rodu pochodził również Venč (zmarł w 1471 r.). Za jego życia zamek został kilkukrotnie zdobyty przez husytów i najemnych żołnierzy Górnołużyckiego Związku Sześciu Miast. Od końca XV wieku ród się na tyle zadłużył, że ostatnich dwóch braci, Krzysztof i Albrecht, zmuszonych było do sprzedaży zamku w 1562 roku, a krótko po tym cała linia rodu wymiera.
Nabywcą był nowy śląski szlachcic, syn bogatego wrocławskiego mieszczanina, również nowego szlachcica, doktor nauk prawnych Uniwesytetu Bolońskiego i zastępca kanclerza Królestwa Czeskiego, Jerzy Mehl ze Strehlitz (niem. Georg Mehl von Strehlitz) (ok. 1514–1589), któremu w 1566 roku udało się wywalczyć zwolnienie posiadłości z dotychczasowej zależności lennej. Zlecił okazałą przebudowę Grabštejna na renesansowy pałac, w którym znalazło się miejsce nie tylko na nową kaplicę, ale również na obserwatorium astronomiczne. Środki finansowe na te cele starał się zdobyć, prowadząc intensywne wydobycie, przede wszystkim srebra, ale nie odniósł na tym polu większych sukcesów. Mehl walczył jednocześnie o niektóre prawa dla miasteczek na terenie posiadłości, m.in. dla Chrastavy i Hrádku. Za swoje machinacje finansowe został ukarany przymusową odsprzedażą Grabštejna w 1586 roku. Sprzedał go swojemu przyjacielowi Ferdynandowi Hoffmannowi, wolnemu szlachcicowi z Grünebühl (1540–1607), za 164 000 kop miśnieńskich groszy, czyli dwukrotność ceny kupna.
Po śmierci Hoffmanna zamek zmieniał swoich właścicieli, byli nimi Tschirnhausowie, Wallensteinowie, Nosticowie i Trauttmansdorfowie. W latach wojnych trzydziestoletniej zamek stał się twierdzą ziemską, przez ostatnie 3 lata zajętą przez Szwedów. Po wojnie po inspekcji cesarskiego inżyniera ds. twierdz płk. Francesca Pieroniego da Galliano postanowiono o likwidacji twierdzy i zburzeniu murów obronnych (1655). Następnie zamek kupił w 1704 roku Jan Wacław, hrabia Gallas, pan na Frýdlancie i Libercu (1671–1719). Ani Jan Wacław, ani jego syn, hrabia Filip Józef (1703–1757), nie przebywali w zamku na stałe i był on ponownie wykorzystywany podczas przemarszów wojsk, zwłaszcza w latach 1743 i 1757. Filip Józef zmarł, nie zostawiając po sobie potomka, i cały czeski majątek rodu Gallasów odziedziczył szlachcic, z pochodzenia Austriak, Krystian Filip, hrabia Clam (1748–1805), który przyjął nazwisko Gallas i herb, co dało początek powstaniu rodu Clam-Gallasów. Zamek, który tylko w okresie nowożytnym był trzykrotnie dotknięty pożarem (1622, 1781, 1843), został na przełomie XVIII i XIX wieku przebudowany i zadaptowany na mieszkania urzędnicze, jednak nigdy już nie miała miejsca tak wielka przebudowa jak w czasach Mehla ze Střelic.
W 1818 roku za czasów hrabiego Krystiana Krzysztofa (1771–1838), w wyniku adaptacji starszego budynku, powstał na podzamczu nowy dwór. Krystian Krzysztof znany jest również dzięki swojej małżonce, Józefinie hrabinie Clary i Aldringen (1777–1828), utalentowanej muzyczce i przyjaciółce Ludwiga van Beethovena. W tym czasie w zamku urodził się również Franz Johann Bernert (1811–1890), biskup z Azotu, administrator biskupstwa dreźnieńskiego i spowiednik króla saksońskiego Alberta.
Od lat 80. XIX wieku dwór na podzamczu pełnił funkcję siedziby dziedzica posiadłości, hrabiego Franciszka (1854–1930), który przekazał go swojej córce, hrabiance Marii, po mężu Podstazki-Liechtenstein (1893–1959). Jednym z ostatnich ważnych wydarzeń na Grabštejnie był ślub siostry Marii, Zofii (1900–1980), z Edwardem Rupertem, księciem Auersperg (1893–1948), który odbył się w 1921 roku. W latach trzydziestych Państwo Podstazki otworzyli w zamku małe muzeum, a obiekt licznie odwiedzali już turyści. W 1945 roku na podstawie dekretów Benesza zamek im zarekwirowano, pomimo ich niewątpliwej lojalności wobec państwa czechosłowackiego. Epoka szlachty na zamku Grabštejn, trwająca siedemset lat, bezpowrotnie minęła.
Zamek Grabštejn, po raz pierwszy wzmiankowany w źródłach w 1286 roku, był założony pod obecnie funkcjonującą nazwą przez ród Doninów, którzy jako burgrabiowie Rzeszy, a wówczas hrabiowie Rzeszy jako jedyni mogli nadać zamkowi nazwę Grafenstein (zamek hrabiowski). Jak pisze kronikarz Neplach, w miejscu Grabštejna miał stać starszy zamek o nazwie Ulsytz, należący do jakiegoś czeskiego możnowładcy. Doninovie zdobyli tę posiadłość lenną w drugiej połowie XIII wieku, gdy w Czechach schronili się przed gniewem biskupa z Miśni. Z tego bardzo rozczłonkowanego rodu pochodził również Venč (zmarł w 1471 r.). Za jego życia zamek został kilkukrotnie zdobyty przez husytów i najemnych żołnierzy Górnołużyckiego Związku Sześciu Miast. Od końca XV wieku ród się na tyle zadłużył, że ostatnich dwóch braci, Krzysztof i Albrecht, zmuszonych było do sprzedaży zamku w 1562 roku, a krótko po tym cała linia rodu wymiera.
Nabywcą był nowy śląski szlachcic, syn bogatego wrocławskiego mieszczanina, również nowego szlachcica, doktor nauk prawnych Uniwesytetu Bolońskiego i wicekanclerz Królestwa Czeskiego, Jerzy Mehl ze Strzelic (ok. 1514–1589), któremu w 1566 roku udało się wywalczyć zwolnienie posiadłości z dotychczasowej zależności lennej. Zlecił okazałą przebudowę Grabštejna na renesansowy pałac, w którym znalazło się miejsce nie tylko na nową kaplicę, ale również na obserwatorium astronomiczne. Środki finansowe na te cele starał się zdobyć, prowadząc intensywne wydobycie, przede wszystkim srebra, ale nie odniósł na tym polu większych sukcesów. Mehl walczył jednocześnie o niektóre prawa dla miasteczek na terenie posiadłości, m.in. dla Chrastavy i Hrádku. Za swoje machinacje finansowe został ukarany przymusową odsprzedażą Grabštejna w 1586 roku. Sprzedał go swojemu przyjacielowi Ferdynandowi Hoffmannowi, wolnemu szlachcicowi z Grünebühl (1540–1607), za 164 000 kop miśnieńskich groszy, czyli dwukrotność ceny kupna.
Po śmierci Hoffmanna zamek zmieniał swoich właścicieli, byli nimi Tschirnhausowie, Wallensteinowie, Nosticowie i Trauttmansdorfowie. W latach wojnych trzydziestoletniej zamek stał się twierdzą ziemską, przez ostatnie 3 lata zajętą przez Szwedów. Po wojnie po inspekcji cesarskiego inżyniera ds. twierdz płk. Francesca Pieroniego da Galliano postanowiono o likwidacji twierdzy i zburzeniu murów obronnych (1655). Następnie zamek kupił w 1704 roku Jan Wacław, hrabia Gallas, pan na Frýdlancie i Libercu (1671–1719). Ani Jan Wacław, ani jego syn, hrabia Filip Józef (1703–1757), nie przebywali w zamku na stałe i był on ponownie wykorzystywany podczas przemarszów wojsk, zwłaszcza w latach 1743 i 1757. Filip Józef zmarł, nie zostawiając po sobie potomka, i cały czeski majątek rodu Gallasów odziedziczył szlachcic, z pochodzenia Austriak, Krystian Filip, hrabia Clam (1748–1805), który przyjął nazwisko Gallas i herb, co dało początek powstaniu rodu Clam-Gallasów. Zamek, który tylko w okresie nowożytnym był trzykrotnie dotknięty pożarem (1622, 1781, 1843), został na przełomie XVIII i XIX wieku przebudowany i zadaptowany na mieszkania urzędnicze, jednak nigdy już nie miała miejsca tak wielka przebudowa jak w czasach Jerzego Mehla ze Strzelic.
W 1818 roku za czasów hrabiego Krystiana Krzysztofa (1771–1838), w wyniku adaptacji starszego budynku, powstał na podzamczu nowy dwór. Krystian Krzysztof znany jest również dzięki swojej małżonce, Józefinie hrabinie Clary i Aldringen (1777–1828), utalentowanej muzyczce i przyjaciółce Ludwiga van Beethovena. W tym czasie w zamku urodził się również Franz Johann Bernert (1811–1890), biskup z Azotu, administrator biskupstwa dreźnieńskiego i spowiednik króla saksońskiego Alberta.
Od lat 80. XIX wieku dwór na podzamczu pełnił funkcję siedziby dziedzica posiadłości, hrabiego Franciszka (1854–1930), który przekazał go swojej córce, hrabiance Marii, po mężu Podstazki-Liechtenstein (1893–1959). Jednym z ostatnich ważnych wydarzeń na Grabštejnie był ślub siostry Marii, Zofii (1900–1980), z Edwardem Rupertem, księciem Auersperg (1893–1948), który odbył się w 1921 roku. W latach trzydziestych Państwo Podstazki otworzyli w zamku małe muzeum, a obiekt licznie odwiedzali już turyści. W 1945 roku na podstawie dekretów Benesza zamek im zarekwirowano, pomimo ich niewątpliwej lojalności wobec państwa czechosłowackiego. Epoka szlachty na zamku Grabštejn, trwająca siedemset lat, bezpowrotnie minęła.